3.1 Akkerranden en wilde bestuivers

Jeroen Scheper van WUR geeft een presentatie over akkerranden en bestuivende insecten.

Eerst een paar feitjes over wilde bestuivers. Een wilde bij is niet echt wild meer. En de hommel is een bijensoort en is een bloemzoekend insect. Het bestuiven van de gewassen en planten gebeurt door insecten, deze bestuiven 84% van alle planten en gewassen. Vroeger was de honingbij de belangrijkste bestuiver die voor meer opbrengst zorgde, maar nu zijn wilde bestuivers effectiever.

Bedreigde diersoorten
De wilde bestuivers hebben het moeilijk want 56% van de 350 soorten staat op de rode lijst van bedreigde diersoorten. De oorzaken hiervan zijn pesticiden, invasieve exoten, landgebruik, klimaatverandering en ziektes en parasieten. Van de open ruimte die Nederland had is nu nog maar 20% over.

De hoeveelheid stikstof in mest die over het land wordt verspreid is flink gestegen. Hierdoor blijft er alleen nog maar gras over en hierdoor is er voor de insecten bijna geen voedsel meer. Dit is dan ook een belangrijke oorzaak.

Volgens de bijenfenologie gaat het in het voorjaar goed met de bijen omdat er dan veel planten beschikbaar zijn maar gaat het later steeds slechter. Dit komt omdat in mei de bloemhoeveelheid twee keer zo groot is als in juli en vroege bijen kunnen dan genoeg verzamelen.

Bloemen en voedsel
Er moet dus meer bloemaanbod komen en beheer van akkerranden moet verbeteren of meer akkerranden moeten er worden ingezaaid. Dat kan door het maaibeleid anders uit te voeren.

Door in fasen te maaien houden de bestuivers genoeg voedsel over. Het beste is om in twee keer te maaien door een stuk wel te maaien en een stuk niet. Een keer in juli maaien en bij rijke akkers nog in het najaar. Het maaisel moet dan afgevoerd worden, anders vermest de rand en komen er minder bloemen.

Een akkerrand moet ingezaaid worden wanneer voedsel schaars is en met inheemse mengsels zodat wild bestuivers er wat aan hebben. Met mengsels uit het buitenland kunnen inheemse soorten niks. In 4 landen is er in 8 landschappen met 8 soorten stroken gekeken naar het aantal bijen. In het eerste jaar waren er meer algemene soorten en een kleine stijging van bedreigde soorten. Vanaf het tweede jaar krijgt de boer meer gewasopbrengst in het meest optimistische scenario; in het meest pessimistische scenario na 5 jaar. Voor de honingbij maakte het geen verschil maar voor de wilde bijen en zweefvliegen wel, er kwamen er meer.

Win-win
De kosten van een bloemenrand is € 1.652 per ha. Bij koolzaad steeg de waarde met € 180. Maar bij fruittelers steeg de waarde wel met € 5.955 waardoor fruittelers nog veel meer uit de teelt kunnen halen van fruit.

Op deze manier komt er weer meer biodiversiteit en komen er weer meer insecten waardoor er meer bestuiving plaats kan vinden. Uiteindelijk dus een win-winsituatie voor de boer en de natuur.

Uit de vragen kwam naar voren dat meerjarige planten het belangrijkste zouden zijn voor bijen. Ook dat akker- en bloemenranden op het landschap zorgen voor meer voedsel en samen met houtwallen belangrijk zijn als nestgebied voor insecten en vogels. Ook dat een rand aanleggen in de schaduw weinig zin heeft en de randen dus op strategische plekken geplaatst moeten worden. En als laatste hoe meer bloemen hoe beter.

Download presentatie